Norveç’teki Stave Kiliseleri
Ahşap yapılara baktığımızda Avrupa Ortaçağ mimarisinin en önemli örneklerini Stave kiliseler oluşturmaktadır.
Orta Çağ boyunca Norveç’te inşa edilen çıtalı kiliselerin çoğu çıtalı kiliselerdi. Kereste o zamanlar doğal yapı malzemesiydi – ve hala en yaygın olanı – Norveçliler hala ahşap evlerde yaşamayı tercih ediyor. Viking Çağı boyunca tekne yapımı, ahşaptan inşa tekniğini geliştirerek bir sanata dönüşmüştür. Bu durum stav kiliselerinde zirveye ulaşmıştır. Stave kiliseleri Norveç’in Avrupa mimarisine en önemli katkısıdır.
Hıristiyanlık Norveç’e 1000 yılı civarında girmiştir. Bir yüzyıl sonra ülkede en az 750 çıtalı kilise bulunuyor olmalıydı. Bugün yaklaşık 30 kişi geri döndü. Bu kadar çok kişinin korunmuş olması neredeyse inanılmaz. Kuzey Avrupa’daki diğer ülkelerde de Orta Çağ’da ahşap kiliseler vardı. Aralarında hala ayakta kalan kimse yok. Bu nedenle Norveç çıtalı kiliseleri, dünün mimarisinin eşsiz hatıraları olarak korunmaktadır.
İhtilaflı Kökenler
Birçok çıtalı kilise türü vardır, ancak hepsinde ortak olan, eşikler üzerinde duran duvar tahtaları ile ahşap bir iskelete veya çerçeveye sahip olmalarıdır. Bu duvarlar çıta duvarlar olarak bilinir. Orijinal stave kilise neredeyse kare bir kat planına sahipti. Sonunda daha da uzamış ve iki sıra sütun arasında merkezi bir nefe ve bunların dışında koridorlara sahip bir kilise türü elde edilmiştir.
Çıtalı kiliselerin kökeni hakkında farklı görüşler vardır. Bazıları İngiliz kiliselerini örnek aldıklarına inanıyor. Diğerleri ise çıtalı kiliselerin eski İskandinav yapı gelenekleriyle bir arada duracak kadar kendine özgü olduğunu savunmakta ve çıtalı kiliselerin eski pagan tapınaklarının Hıristiyanlığın gerekliliklerine uyarlanması olduğunu varsaymaktadır. Herkes çıtalı kiliselerin eninde sonunda Avrupa kilise mimarisinden esinlendiği konusunda hemfikir görünüyor ve üç nefli Norveç çıtalı kilisesi ile Romanesk taş bazilika arasındaki bağlantıyı vurguluyor.
Ayrıca portallar, sütunlar ve duvarlardaki süslemeler, ahşap oymalar da bu tartışmanın içine çekilmiştir. En eski kiliselerdeki dekoratif hayvan süslemelerinin Hıristiyanlık öncesi köklere sahip olduğu iddia edilmektedir. Daha sonra Romanesk motifler ve asma ve ejderha desenlerinin iç içe geçtiği klasik çıtalı kilise sundurması ile değiştirildi
